از درد تا ذوق زدگی: دلایل پشت پرده رفتار درنگی اسب‌ها
"اسکیپی" نام مناسبی برای این اسب نبود. او به جای پرش‌های ملایم، کپ‌های شدیدی می‌کرد. صاحبش، امبر کش ، می‌گوید:
«سوارکاری با او وحشتناک بود. لگد می‌زد، کپ می‌کرد، گاز می‌گرفت و بدون توقف می‌دوید. فکر می‌کردم با تمرین بهبود می‌یابد، اما انگار همیشه عصبانی بود.»
اما مشکل اسکیپی درد بود! پس از رادیوگرافی، مشخص شد دچار "مهره‌های بوسه‌زن" (kissing spines) است—عارضه‌ای که در آن زائده‌های مهره‌ها به هم ساییده می‌شوند. پس از جراحی، اسکیپی به کلی تغییر کرد.
انواع کپ و معنای آن‌ها
دکتر سو دیسون، متخصص رفتار اسب، توضیح می‌دهد:
- درنگ (کپ) دفاعی: تکامل یافته برای فراری دادن شکارچیان.
- درنگ (کپ) شادمانه: معمولاً در چراگاه یا سواری‌های هیجان‌انگیز (مثل سواری در ساحل).
- درنگ (کپ) دردناک: اغلب هنگام سواری و با الگوی تکرارشونده رخ می‌دهد.
تفاوت کلیدی:
- درنگ شاد معمولاً تک‌باره و در موقعیت‌های خاص است.
- درنگ دردناک مداوم است و با علائم دیگر (مثل گاز گرفتن یا لگد زدن) همراه می‌شود.
۹ دلیل اصلی درنگ (کپ) اسب‌ها
۱. مهره‌های بوسه‌زن (Kissing Spines)
- نشانه: کپ با قوس دادن کمر هنگام سواری.
- علت: تماس زائده‌های مهره‌ها به هم، به‌ویژه با فشار سوار.
- تشخیص: رادیوگرافی از ناحیه پشت (زیر زین).
۲. درد مفصل ساکروایلیاک (Sacroiliac Joint Pain)
- نشانه: کپ کردن فقط هنگام سواری (نه در طوله) و معمولاً در حالت چهارنعل.
- علت: آسیب به مفصل یا اعصاب اطراف لگن.
۳. زخم معده (Gastric Ulcers)
- نشانه: کپ کردن پس از تغذیه با کنسانتره یا در حالت چهارنعل (پاشیدگی اسید معده).
- تشخیص: آندوسکوپی معده.
۴. تجهیزات نامناسب
- سایر عوامل:
- زین بدفیت (فشار موضعی یا شکستگی چارچوب).
- گیره‌های الاستیک یا محکم.
- افسار یا دهنه‌ای که باعث ناراحتی می‌شود.
۵. سایر منابع درد
- مشکلات دندانی: درد هنگام قرارگیری خاص سر.
- آسیب دنده‌ها یا استخوان جناغ.
- لنگی‌های ناشناخته (مثلاً در مفاصل خرگوشی یا زانو).
۶. ترس
- نشانه: ایستادن متعجب پس از انداختن سوار.
- علت: ترس از سقوط دوباره سوارکار (نه احساس "گناه"!).
۷. یادگیری ناخواسته
- چرخه معیوب: اسب می‌آموزد که با کپ کردن می‌تواند از درد/سواری خلاص شود.
- راه حل: حتی پس از درمان درد، بازآموزی رفتاری ضروری است.
۸. آموزش عمدی
- مورد خاص: اسب‌های رودئو یا حرکات نمایشی (مثل کاپریول در مدرسه اسپانیایی وین).
۹. ذوق زدگی!
- نشانه: کپ کردن‌های تک‌باره در محیط‌های هیجان‌انگیز.
- راه حل: آموزش برای کنترل هیجان تحت سواری.
تشخیص و درمان
۱. ارزیابی تجهیزات: بررسی زین، گیره و دهنه توسط سادلر متخصص.
۲. معاینه دامپزشکی:
- لمس کمر برای یافتن نقاط درد.
- رادیوگرافی، سونوگرافی یا اسکن استخوان.
- بلوک عصبی برای محدود کردن منبع درد.
۳. بازآموزی رفتاری: با کمک مربیان متخصص در روش‌های تقویت مثبت.
نکته طلایی: "کپ کردن مداوم تحت سواری همیشه علامت هشدار است. مانند اسکیپی، ممکن است درد پشت آن باشد!"
با تشخیص صحیح، بسیاری از اسب‌های "مشکل‌دار" به همکارانی آرام تبدیل می‌شوند.
