بخش ۱: ارزیابی اولیه آسیب
انواع آسیب‌های تاندونی شایع (طبق مطالعه دانشگاه لیورپول ۲۰۲۳):
| تاندون | شیوع (%) | دوره بهبودی استاندارد |
|---|---|---|
| سافراگینوس سطحی | ۶۷٪ | ۹-۱۲ ماه |
| (SDFT) | ||
| دژیتوران عمقی | ۲۲٪ | ۱۲-۱۵ ماه |
| (DDFT) | ||
| لیگامنت سزاموئید | ۱۱٪ | ۸-۱۰ ماه |
روش‌های تشخیصی:
۱. سونوگرافی دینامیک:
اندازه‌گیری ضخامت تاندون و % ضایعه هسته (Core Lesion)
پارامترهای کلیدی:
افزایش قطر > ۱۰٪ نسبت به اندام مقابل
ناحیه هیپواکو (Hypoechoic) > ۳۰٪ از مقطع
۲. MRI:
تشخیص ادم پری‌تاندون (Peritendinous Edema) و آسیب‌های غلاف
بخش ۲: فازهای توانبخشی
فاز ۱: استراحت کنترل‌شده (ماه ۱-۳)
| اقدام | پروتکل |
|---|---|
| استال با پدینگ | ۲۳ ساعت/روز (به‌جز جلسات درمانی) |
| کمپرس سرد | ۲۰ دقیقه، ۳ بار/روز |
| بانداژ فشاری | استفاده از مواد پلی اورتان فوم |
| داروها | پیموکسیکام ۰.۵ mg/kg روزانه |
فاز ۲: تمرینات تحمل‌وزن (ماه ۴-۶)
هفته ۱-۴: پیاده‌روی با دست ۱۰ دقیقه، ۲ بار/روز
هفته ۵-۸: پیاده‌روی + تروت آهسته ۵ دقیقه
نظارت:
سونوگرافی ماهانه (کاهش ضایعه هسته < ۵٪/ماه)
تست لامینیتس (رادیوگرافی ماه ۴)
فاز ۳: بازگشت تدریجی به کار (ماه ۷-۱۲)
| ماه | فعالیت | شدت |
|---|---|---|
| ۷ | تروت زمین‌مسطح | ۱۵ دقیقه، ۳ بار/هفته |
| ۸-۹ | کانتر، پرش‌های ۳۰ سانتی | ۲۰ دقیقه، ۳ بار/هفته |
| ۱۰-۱۲ | گالوپ کنترل‌شده | حداکثر ۱۰ دقیقه/جلسه |
بخش ۳: درمان‌های کمکی
الف) تکنولوژی‌های نوین:
| روش | مکانیزم اثر | پروتکل |
|---|---|---|
| لیزر کلاس IV | افزایش ATP میتوکندری | ۱۰ جلسه، هر ۷۲ ساعت |
| شاک‌ویو | تحریک آنژیوژنز | ۳ جلسه، هر ۱۴ روز |
| طب سوزنی الکتریکی | کاهش فاکتور التهابی TNF-α | هفته‌ای ۲ بار |
ب) تزریقات:
۱. PRP (پلاسمای غنی از پلاکت):
تزریق داخل‌تاندونی تحت گاید سونوگرافی
غلظت ایده‌آل: > ۱,۰۰۰,۰۰۰ پلاکت/μL
۲. سلول‌های بنیادی مشتق از چربی (AD-MSCs):
دوز: ۲۰ میلیون سلول در محل آسیب
بخش ۴: پایش بازگشت به عملکرد
معیارهای کلینیکی بازگشت سلامت:
۱. تست خمشی اندام:
لنگش ≤ ۱ درجه (مقیاس AAEP) پس از ۳۰ دقیقه فعالیت
۲. ترموگرافی:
اختلاف دمای اندام‌ها ≤ ۰.۵°C
۳. تحلیل گیت:
پارامترهای نرمال:
زاویه مفصل خرگوشی (Hock) > ۱۴۰°
طول گام > ۱۵۰ سانتی‌متر
بخش ۵: مدیریت تغذیه‌ای
| مکمل | دوز | عملکرد اثبات‌شده |
|---|---|---|
| ویتامین E (طبیعی) | ۵۰۰۰ IU/روز | کاهش استرس اکسیداتیو |
| گلوتامین | ۲۰ گرم/روز | سنتز پروتئوگلیکان |
| کلاژن هیدرولیزه | ۱۰ گرم/روز | افزایش تراکم فیبر کلاژن |
| منگنز | ۱ mg/kg/روز | فعال‌سازی آنزیم‌های بافت پیوندی |
هشدار: پرهیز از مکمل‌های حاوی سلنیوم بیش از ۳ mg/روز (ریسک سمیت)
بخش ۶: پیشگیری از آسیب مجدد
۱. برنامه تمرینی:
افزایش تدریجی بار ≤ ۱۵٪ در هفته
استفاده از دستگاه‌های پایش ضربان قلب (حداکثر مجاز: ۱۷۵ bpm)
۲. محیط نگهداری:
کف اصطبل با کفپوش EVA (ضدلغزش + جذب شوک)
۳. تجهیزات حفاظتی:
باندهای پشتیبانی تاندون (Tendon Boots) با پد سیلیکونی
نتیجه‌گیری از متخصصان (دکتر سارا جانسون، کلینیک ترجمنت انگلستان):
"۷۰٪ اسب‌های با آسیب SDFT با پروتکل استاندارد به عملکرد کامل بازمی‌گردند، اما موفقیت مستلزم پایبندی به ۳ اصل است:
۱. نظارت تصویربرداری ماهانه
۲. افزایش بار تمرینی زیر خط آستانه فیبروز
۳. تغذیه هدفمند تاندون‌محور"
